ข่อย

เป็นไม้ยืนต้น ไม่พลัดใบ สูงประมาณ 5 - 10 ม. แตกกิ่งก้านสาขามาก กิ่งอ่อนมีตุ่มหนามเกาะติดอยู่ทั่วไป ทำให้สากมือ เรือนยอดเป็นพุ่มทึบทรงกลม เปลือกต้นสีเทาขาว ขรุขระ ลำต้นและกิ่งหากเกิดบาดแผลจะมีน้ำยางมีสีขาวข้นไหลซึมทันที ใบเป็นใบเดี่ยวรูปไข่และไข่กลับ ปลายมนแหลม โคนเรียวแหลม ขอบใบเป็นจักฟันเลื้อย ผิวใบทั้งสองด้านมีตุ่มหนามเช่นเดียวกับที่กิ่งอ่อนเกาะติด ดอกออกเป็นช่อ ดอกเพศผู้และเพศเมียอยู่ต่างช่อกัน ดอกเพศผู้สีเขียวอ่อน ดอกเพศเมียสีเหลืองอ่อน ผลเมื่อสุกสีเหลืองสด เนื้อผลเละสีเหลือง เมล็ดมี 1 เมล็ด ทรงกลมเล็ก เปลือกเมล็ดแข็งสีเหลืองอ่อน

สรรพคุณด้านสมุนไพร:

	ใบ ใบสดปิ้งพอเหลืองกรอบ ชงน้ำรับประทานช่วยระบายอ่อนๆ คั่วชงน้ำดื่มแก้ปวดประจำเดือน
	เปลือก แก้ท้องร่วง รักษาแผล แก้โรคผิวหนัง บิด ปวดฟัน
	เมล็ด เป็นยาอายุวัฒนะ บำรุงธาตุ เจริญอาหาร ขับลม
	ราก ใช้เป็นยาใส่แผล บำรุงหัวใจ
	เปลือกต้นสด มีรสเบื่อเมา

เอกสารอ้างอิง:

1.	ส่วนพฤกษศาสตร์ป่าไม้. ชื่อพรรณไม้แห่งประเทศไทย เต็ม สมิตินันทน์ ฉบับแก้ไขเพิ่มเติม พ.ศ. 2544. ส่วนพฤกษศาสตร์ป่าไม้ สำนักวิชาการป่าไม้ กรมป่าไม้ พิมพ์ครั้งที่ 2 (ฉบับแก้ไขเพิ่มเติม). พิมพ์ที่ บริษัทประชาชน จำกัด. 2544

รวบรวมโดย:

ไพร มัทธวรัตน์
หน่วยอนุรักษ์และใช้ประโยชน์พืชพรรณ ศูนย์ปฏิบัติการวิจัยและเรือนปลูกพืชทดลอง
คณะเกษตร กำแพงแสน มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ วิทยาเขตกำแพงแสน จ.นครปฐม