ศูนย์ปฏิบัติการวิจัยและเรือนปลูกพืชทดลอง
Central Laboratory and Greenhouse Complex
ทรัพยากรพืชพรรณฯ
เทคนิคการตอนไม้หอมขนาดใหญ่
นพพล  เกตุประสาท  และสุดใจ  วรเลข
หน่วยอนุรักษ์และใช้ประโยชน์พืชพรรณ  ศูนย์ปฏิบัติการวิจัยและเรือนปลูกพืชทดลอง
คณะเกษตร กำแพงแสน  มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์  วิทยาเขตกำแพงแสน  จ. นครปฐม

ปัจจุบันการใช้พรรณไม้หอมในการประดับและตกแต่งสถานที่กำลังเป็นที่นิยมกันมาก   โดยเฉพาะพรรณไม้หอมที่มีขนาดกลางถึงขนาดใหญ่ การขุดล้อมหรือการบอนพรรณไม้หอมขนาดดังกล่าวจึงเป็นที่นิยมในเชิงการค้า พรรณไม้หอมเหล่านี้เมื่อมีการขุดล้อมหรือการบอน ส่วนใหญ่จะไม่มีการปลูกทดแทน การตอนพรรณไม้หอมขนาดใหญ่จึงเป็นแนวทางหนึ่งที่จะช่วยลดจำนวนพรรณไม้ที่จะต้องโดนขุดล้อมหรือการบอนออกจากพื้นที่ โดยเฉพาะพรรณไม้ที่ปลูกตามหัวไร่ปลายนาหรือจากในป่าได้อีกทางหนึ่ง
วัตถุประสงค์
1.ทดแทนการขุดล้อมหรือการตอนพรรณไม้หอมออกจากพื้นที่ เพื่อรักษาสมดุลของนิเวศน์ของพรรณไม้หอม
2.ลดระยะเวลาในการปลูกและดูแลรักษาให้น้อยลง 1 - 3 ปีเพื่อให้ได้ขนาดและรูปทรงที่ต้องการ
3.พรรณไม้หอมที่ได้จากการตอน จะมีระบบรากที่สมบูรณ์และแข็งแรงเท่ากับหรือดีกว่าพรรณไม้หอมที่ได้จากการบอนหรือขุดล้อม
เทคนิคและวิธีดำเนินการ
1.เลือกฤดูกาลที่เหมาะสม ในช่วงฤดูฝน (เดือน พ.ค. – ส.ค.) พรรณไม้หอมส่วนใหญ่จะมีการเจริญเติบโตมากกว่าช่วงฤดูกาลอื่น
2.ควรเลือกพรรณไม้หอมที่มีการเจริญเติบโตรวดเร็วและมีเปอร์เซ็นต์การงอกรากสูง 80-100% เช่น ลีลาวดี รวงผึ้ง จำปาเทศ เป็นต้น เมื่อทำการตอนในขนาดปกติ
3.พรรณไม้หอมที่มีเปลือกหนา จะมีโอกาสออกรากมากกว่าพันธุ์ไม้หอมที่มีเปลือกบาง
4.อุปกรณ์ที่ใช้ในการตอน เช่น มีด สิ่ว (ต้องคม) ขนาดเหมาะสมกับกิ่งที่จะตอน เพื่อความสะดวกในการปฏิบัติงาน
5.การใช้ฮอร์โมนช่วยเร่งการออกราก มีความจำเป็นต้องใช้ในปริมาณที่มากกว่าปกติ ระดับความเข้มข้นของฮอร์โมนแล้วแต่ความเหมาะสมของแต่ละชนิดของพรรณไม้หอม (ระดับฮอร์โมนโดยทั่วไปในท้องตลาด ความเข้มข้นจะอยู่ที่ประมาณ 0.3% (3,000 PPM) การผสมโดยตรงระหว่างฮอร์โมนผงและฮอร์โมนที่เป็นของเหลว เป็นแนวทางหนึ่งในการเพิ่มความเข้มข้นของฮอร์โมนเพื่อให้เหมาะสม และควรใช้ฮอร์โมนในช่วงเย็นหรือมีแสงน้อย
6.ขนาดของแผลที่ตอน ควรมีขนาดที่พอเหมาะ และสะดวกในการปฏิบัติงาน
7.เนื้อเยื่อบริเวณที่จะให้ออกราก ควรระมัดระวังอย่าให้เนื้อเยื่อช้ำ และบาดแผลยังมีความสด จะช่วยให้ดูดซึมฮอร์โมนได้ดียิ่งขึ้น
8.การหุ้มแผลที่ตอน พรรณไม้หอมที่มีขนาดใหญ่จะต้องหุ้มเพิ่มเติม 2 - 3 ครั้ง เพื่อให้รากมีจำนวนมากหรือมีความแข็งแรงพอที่จะเลี้ยงต้นที่ตอนได้
9.ในช่วงที่รากเริ่มออก หากสังเกตว่าขุยมะพร้าวเริ่มมีความชื้นลดลง ควรมีการให้น้ำเพิ่มเติมเป็นครั้งคราวจะช่วยให้การเจริญเติบโตของรากดีขึ้น
10.เมื่อมีรากจำนวนมากพอสมควรกับขนาดของต้น ก็สามารถตัดเพื่อปลูกต่อไปได้
11.เทคนิคการตัดกิ่งตอนขนาดใหญ่ ควรตัดให้ต่ำกว่าตุ้มตอน 2 - 3 นิ้ว เพื่อเวลาปลูกบริเวณที่เกิดรากจะไม่กระทบกระเทือน และควรเด็ดใบออกให้เหลือประมาณ 1 ใน 3 เพื่อลดการคายน้ำ

จำปาเทศขนาดเส้นผ่าศูนย์กลางลำต้น 10 นิ้ว

การตอนไม้หอมขนาดใหญ่
ต้นจริงก่อนตัดสูงกว่า 8 เมตร
การตอนไม้หอมขนาดใหญ่
เตรียมควั่นและลอกเปลือก
การตอนไม้หอมขนาดใหญ่
ขูดเนื้อเยื่อเจริญให้หมด
และทาฮอร์โมน
การตอนไม้หอมขนาดใหญ่
หุ้มด้วยขุยมะพร้าวและมัดให้แน่น
การตอนไม้หอมขนาดใหญ่
หุ้มด้วยขุยมะพร้าวครั้งที่ 2
ออกรากเต็มตัดได้
การตอนไม้หอมขนาดใหญ่
ตัดมาโชว์งานเกษตรกำแพงแสน
ความสูง 2 เมตร